🦠 Bệnh giả dại (Pseudorabies) – Bệnh Aujeszky trên heo
Bệnh giả dại là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trên heo, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi toàn cầu. Bệnh có biểu hiện thần kinh tương tự bệnh dại nhưng do một loại virus khác gây ra.
Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ về:
- 🧬 Tác nhân gây bệnh.
- 🌍 Dịch tễ học.
- 🐖 Triệu chứng lâm sàng.
- 🛡️ Các biện pháp kiểm soát hiệu quả.
1. 🧬 Nguyên nhân gây bệnh
- 🦠 Virus Suid herpesvirus 1 (SuHV1) thuộc họ Herpesviridae gây bệnh.
- 🧫 Virus có vỏ bọc ngoài, chứa ADN và nhiều glycoprotein quan trọng như: gE, gB, gC, gD, TK (thymidine kinase).
- 🔬 Các glycoprotein này quyết định khả năng gây bệnh và kích thích đáp ứng miễn dịch.
- 💉 Chủng virus vắc-xin nhược độc thường được tạo ra bằng cách loại bỏ gen độc lực như gE, gG, TK.
- 📚 Hiểu rõ đặc điểm virus giúp phát triển vắc-xin hiệu quả kiểm soát bệnh.
2. 🌍 Dịch tễ học
Vật chủ và sự lây nhiễm
- 🐖 Heo là vật chủ tự nhiên duy nhất.
- 🐄🐑🐕 Virus có thể lây sang bò, cừu, dê, chó, mèo... nhưng không truyền ngược lại heo.
Tỷ lệ nhiễm và mức độ nghiêm trọng
- ⚠️ Ở heo chưa có miễn dịch, virus lây lan nhanh, tổn thất lớn.
- 📉 Tỷ lệ sẩy thai ở heo nái mắc bệnh lên đến 20%.
Tỷ lệ chết theo độ tuổi
- 👶 Heo con theo mẹ: 100% chết.
- 🐖 Heo sau cai sữa: chết từ 5-10%.
- 🐷 Heo choai - heo thịt: chết khoảng 1-2%.
Đường truyền lây
- 🤝 Tiếp xúc trực tiếp qua dịch mũi, miệng.
- 🌬️ Không khí (hạt khí dung chứa virus).
- 👶 Nhau thai, dịch tử cung, tinh dịch và sữa mẹ.
- 🕵️♂️ Virus tồn tại ở thể tiềm ẩn, kích hoạt khi heo stress hoặc suy giảm miễn dịch.
3. 🐖 Triệu chứng lâm sàng
Heo con (dưới 3 tuần tuổi):
- 🧠 Triệu chứng thần kinh nặng: run rẩy, co giật, mất thăng bằng, sùi bọt mép, mắt trợn ngược.
- 💀 Thường chết trong vòng 1-2 ngày.
Heo sau cai sữa:
- 🧠 Triệu chứng thần kinh nhẹ hơn.
- 🤧 Kèm dấu hiệu hô hấp như ho, khó thở.
- 🦠 Một số phục hồi nhưng mang virus tiềm ẩn.
🐷 Heo trưởng thành:
- 🔕 Ít biểu hiện thần kinh.
- 🤰 Gặp các vấn đề sinh sản như sẩy thai, heo con yếu hoặc chết non.
4. ☀️ Khả năng đề kháng của virus
🕒 Virus tồn tại ngoài môi trường thời gian ngắn:
- ❄️ Bất hoạt trong 1 tuần ở nhiệt độ 4 - 37°C.
- ⚗️ Nhạy cảm với pH thấp (< 4,3) hoặc cao (> 9,7).
- ☀️ Dễ bị tiêu diệt bởi ánh sáng mặt trời và môi trường khô.
5. 💉 Miễn dịch và tiêm phòng
Miễn dịch tự nhiên
- 👩👦 Heo mẹ truyền kháng thể qua sữa đầu bảo vệ heo con đến 4 tháng tuổi.
- ⏳ Kháng thể mẹ có thể cản trở hiệu quả vắc-xin nếu tiêm quá sớm.
- 🛡️ Heo nhiễm bệnh sống sót có miễn dịch lâu dài.
Vaccine phòng bệnh
- 💉 Sử dụng vắc-xin nhược độc hoặc bất hoạt.
- 🐽 Tiêm phòng hợp lý, đặc biệt cho heo nái để bảo vệ đàn heo con.
- 🚨 Khi có dịch, áp dụng tiêm phòng khẩn cấp để kiểm soát lây lan.
- 🧬 Miễn dịch tế bào và dịch thể đều quan trọng trong bảo vệ heo.
- 😰 Virus tiềm ẩn có thể tái hoạt động khi heo bị stress hoặc suy giảm miễn dịch.
6. 🛡️ Kiểm soát và phòng ngừa bệnh giả dại
Biện pháp an toàn sinh học
- 🚷 Hạn chế người và phương tiện ra vào trang trại.
- 🧽 Vệ sinh, khử trùng chuồng trại thường xuyên.
- 🚧 Cách ly heo mới nhập đàn.
Loại thải heo nhiễm bệnh
- 🐖 Heo mang virus tiềm ẩn có thể tái phát và truyền bệnh.
- ⚠️ Cần loại thải những cá thể này trong chương trình kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt.
Xét nghiệm và giám sát
- 🧪 Kiểm tra huyết thanh phát hiện heo mang virus.
- 🌐 Áp dụng chương trình thanh toán bệnh đã thành công ở châu Âu, Mỹ, Canada...
✅ Kết luận
Bệnh giả dại là bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến năng suất chăn nuôi heo.
Việc kiểm soát hiệu quả đòi hỏi:
- 💉 Tiêm phòng đầy đủ.
- 🧹 Thực hiện biện pháp an toàn sinh học nghiêm ngặt.
- ⚰️ Loại thải heo nhiễm bệnh đúng quy trình.
Áp dụng đúng sẽ giúp:
- 📉 Loại trừ bệnh.
- 🐷 Bảo vệ sức khỏe đàn heo.
- 📈 Tối ưu hóa hiệu quả chăn nuôi.
📚 Bài viết tóm gọn từ sách “Các bệnh truyền nhiễm quan trọng và mới nổi trên heo” của Thầy Nguyễn Ngọc Hải và Thầy Đỗ Tiến Duy Các bạn có thể tìm sách để đọc nhé, giá bìa khoảng hơn 100k thôi! Chúc các bạn thu nhặt được thật nhiều kiến thức hữu ích!
Đăng nhận xét